استثناء (علم بدیع)یکی از فنون زیبا سازی کلام، استفاده از استثناء است. استثناء در علم بدیع آن است که چیزی را به منظور تاکید و افزودن زیبایی سخن از یک حکم کلّی جدا کنند. ۱ - تعریفاستثناء در علم بدیع آن است که چیزی را به منظور تاکید و افزودن زیبایی سخن از یک حکم کلّی جدا کنند، و عامل تاکید و زیادتِ حُسن، معمولاً آن است که میانِ مستثنی و مستثنی‌منه سنخیت و مناسبتی وجود نداشته باشد. مانند: کس از فتنه در پارس دیگر نشان •••• نبیند مگــــر قـــــامتِ مَه‌وشـــان (سعدی) که فتنۀ قامتِ مه‌وشان از جنس فتنه و آشوب مملکتی نیست و میان آن‌ها سنخیت وجود ندارد، امّا از حکم کلّی فتنه مستثنی شده است. ۲ - نام‌های دیگر استثناءبرخی این صنعت را با صنعت «مدح شبیه به ذم» یا «تاکید المَدح بِما یشبِهُ الذَّم» یکی دانسته‌اند، و برخی از معاصران به تقلید از علم نحو، این صنعت را «استثنای مُنْقَطِع» نام داده‌اند. [۱]
سعادت، اسماعیل، دانشنامه زبان و ادب فارسی، سعادت، اسماعیل، تهران، سازمان انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۴، ج۱، ص۳۶۲.
۳ - پانویس
۴ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «استثناء»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۷/۰۳. رده‌های این صفحه : آرایه‌های ادبی | اصطلاحات ادبیات فارسی | تکنیک‌های ادبی | روش‌های بلاغت | شکل‌های سخنرانی | علم بدیع
|